Tình hình dự trữ quốc gia năm 2014 và khả năng đáp ứng nhu cầu cấp bách của xã hội.
Đến năm 2014, tổng giá trị hàng DTQG ( hiện vật) chiếm khoảng 0,23% GDP, trong đó các bộ, ngành được giao quản lý chiếm khoảng 67% (gồm Bộ Quốc phòng 23%, Bộ Công an 11%, Bộ Công thương 26,5%; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 4,5%, các Bộ, ngành khác chiếm khoảng 2%); Bộ Tài chính (Tổng cục DTNN) quản lý khoảng 33% tổng mức DTQG. Tổng mức DTQG năm 2014 nêu trên là thấp so với mục tiêu chiến lược đề ra là đến năm 2015 với dự kiến tổng mức GDP đạt 0,8 - 1 % GDP và đến năm 2020 đạt khoảng 1,5% GDP. Cụ thể như sau:
- Một số mặt hàng thiết yếu: Lương thực 60%, muối ăn 50 % mặt hàng vật tư, thiết bị phục vụ cứu hộ, cứu nạn phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai chỉ đạt 20% - 30%, mặt hàng xăng dầu khoảng 80%. Các mặt hàng DTQG này đáp ứng nhu cầu khoảng 7 - 8 ngày sử dụng.
- Các mặt hàng vật tư phục vụ nông nghiệp: Cơ bản đáp ứng nhu cầu về giống và phòng, chống dịch bệnh và dập dịch.
- Các mặt hàng quốc phòng, an ninh: Mức DTQG còn mỏng, đang dần được đầu tư mua sắm theo hướng tiên tiến, hiện đại đáp ứng nhu cầu trong tình hình mới.
- Mặt hàng y tế: Hiện đang DTQG một số danh mục trang thiết bị, nhưng số lượng không nhiều, khó đáp ứng được việc phòng chống dịch bệnh khi phát sinh các chủng loại bệnh mới và trên diện rộng.
Đánh giá tình hình thực hiện Luật Dự trữ quốc gia.
Ngày 20/11/2012, Luật Dự trữ quốc gia số 22/2012/QH13 chính thức được Quốc hội khóa XIII thông qua, có hiệu lực từ ngày 01/7/2013. Luật DTQG ra đời đã tạo ra khung pháp lý về quản lý DTQG và định hướng cho hoạt động của ngành. Căn cứ các quy định của Luật DTQG, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ Nghị định số 94/2013/NĐ-CP ngày 21/8/2013 quy định chi tiết thi hành Luật DTQG và ban hành 07 thông tư hướng dẫn thực hiện Luật DTQG và các thông tư, quyết định hướng dẫn các nghiệp vụ liên quan đến việc quản lý và điều hành hoạt động DTQG.
Bên cạnh việc hướng dẫn thi hành Luật DTQG, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược phát triển DTQG đến năm 2020 (Quyết định số 2091/QĐ-TTg ngày 28/12/2012) và Quy hoạch tổng thể hệ thống kho DTNN đến năm 2020 (Quyết định số 94/QĐ-TTg ngày 17/01/2011), qua đó giúp cho việc quản lý và điều hành DTQG được chặt chẽ, dần đi vào nề nếp, ổn định.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Luật DTQG, còn một số khó khăn, bất cập như quy trình bổ sung dự toán mua bù hàng DTQG cần trình cấp có thẩm quyền nhưng phải qua nhiều cấp, mất nhiều thời gian dẫn đến quá trình triển khai thực hiện kế hoạch, nhất là những mặt hàng mang tính thời vụ như lương thực, hạt giống cây trồng, hàng an ninh, quốc phòng gặp nhiều khó khăn. Một số quy định của Luật DTQG chưa thống nhất với các Luật khác hiện hành (về nguồn vốn bố trí cho DTQG, về thẩm quyền của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư; việc sử dụng dự phòng NSTW, việc chỉ định thầu mua hàng DTQG…).
Tổng cục DTNN kịp thời xuất cấp hàng DTQG khắc phục hậu quả thiên tai
Công tác cứu trợ, cứu đói, đảm bảo an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững.
Trong năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã có các quyết định xuất cấp hàng DTQG cho các địa phương không thu tiền với tổng giá trị hàng đã xuất cấp khoảng 1.551 tỷ đồng, gồm có: i) Bộ Tài chính xuất cấp gạo, vật tư, thiết bị trị giá khoảng 1.231 tỷ đồng; ii) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xuất cấp các mặt hàng hạt giống cây trồng, vắc xin, thuốc thú y và thuốc bảo vệ thực vật tổng trị giá khoảng 55 tỷ đồng; iii) Bộ Y tế xuất cấp thiết bị y tế trị giá khoảng 13,7 tỷ đồng; iv) Bộ Công thương xuất cấp trị giá 2,7 tỷ đồng; v) Bộ Quốc phòng xuất cấp trị giá khoảng 80,8 tỷ đồng; vi) Bộ Công an xuất cấp trị giá khoảng 168 tỷ đồng.
Việc xuất cấp không thu tiền các mặt hàng DTQG là việc làm hết sức cần thiết, vừa góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ tổ quốc, bảo đảm sự phát triển kinh tế - xã hội ổn định; vừa có ý nghĩa lớn lao, đậm chất nhân văn thể hiện tinh thần “tương thân tương ái” sẻ chia của Đảng và Chính phủ cho nhân dân, cho các em học sinh vùng đặc biệt khó khăn, giúp ổn định đời sống, phục hồi và phát triển sản xuất; hạn chế được tình trạng học sinh bỏ học, đồng thời và tăng thêm niềm tin tưởng của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và của Chính phủ Việt Nam.
Định hướng trong năm 2015
Tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách pháp luật về DTQG, nhất là các thông tư hướng dẫn thực hiên Luật DTQG để tạo khung chính sách có tính pháp lý cao đối với hoạt động DTQG; hoàn thành việc xây dựng và ban hành các loại định mức, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và quản lý chất lượng phục vụ công tác bảo quản hàng hóa DTQG.
Triển khai thực hiện kế hoạch năm 2015 theo đúng quy định; bố trí đủ nguồn vốn để tăng cường lực lượng DTQG, nhất là việc mua bù các mặt hàng DTQG đã xuất cấp trong năm 2014 theo đúng quy định của Luật DTQG. Bám sát tình hình kinh tế - chính trị ở trong nước và trên thế giới để tham mưu bổ sung các mặt hàng DTQG, nhất là các mặt hàng phục vụ nhiệm vụ an ninh, quốc phòng, biển đảo nhằm sẵn sàng chủ động xuất cấp khi có tình huống đột xuất, cấp bách xẩy ra. Đồng thời, xây dựng kế hoạch 5 năm 2016 – 2020, đảm bảo đủ nguồn lực đáp ứng mục tiêu chiến lược phát triển DTQG đã đề ra đến năm 2020.
Tăng cường đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng phục vụ tốt nhiệm vụ DTQG. Trong đó, tập trung nguồn vốn đầu tư để xây dựng hệ thống kho DTQG theo đúng quy hoạch chi tiết đã được Bộ Tài chính phê duyệt. Xây dựng hệ thống thông tin thống nhất trong ngành DTQG, đảm bảo cung cấp các thông tin nhanh chóng, chính xác, kịp thời trong mọi hoạt động DTQG.
Chuẩn bị tốt mọi nguồn hàng để triển khai thực hiện xuất cấp các mặt hàng DTQG cho nhân dân các địa phương bị ảnh hưởng của thiên tai, bão lụt, hạn hán, mất mùa, khống chế dịch bệnh, đảm bảo an ninh, quốc phòng theo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra; chủ động đề xuất và báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết các khó khăn vướng mắc của các đơn vị trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch./.