Chiều ngày 5/11, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Phiên họp thứ 51, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận.

Cùng dự có: Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cùng đại diện các Bộ, ngành liên quan.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng các Phó Chủ tịch Quốc hội tại phiên họp.

Thực hiện dự trữ chiến lược để quản lý, khai thác, huy động, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế

Trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, về bố cục của Luật Dự trữ Quốc gia sửa đổi, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, dự thảo luật gồm 6 chương, 35 điều, giảm 31 điều so với luật hiện hành. Dự thảo luật đề xuất cho phép kế thừa và giữ nguyên quy định tại Điều 9 của Luật Dự trữ Quốc gia hiện hành về chế độ chính sách đối với người làm công tác dự trữ quốc gia.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, có 31 điều có nội dung sửa đổi hoàn thiện. Đối với nội dung mục tiêu Dự trữ Quốc gia: “Mục tiêu dự trữ quốc gia được kế thừa, sửa đổi và bổ sung mục tiêu tại Khoản 2, đó là thực hiện dự trữ chiến lược để quản lý, khai thác, huy động, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế, là công cụ điều tiết thị trường để đảm bảo nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo luật quy luật thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa và quy định về dự trữ chiến lược tại Chương 5”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự án Luật.

Về ngân sách nhà nước chi cho dự trữ quốc gia, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, dự thảo luật quy định những nội dung chi dự trữ quốc gia sử dụng từ nguồn dự phòng, và chuyển nguồn sang năm sau để phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước năm 2025.

“Về chiến lược danh mục hàng dự trữ quốc gia, dự thảo luật đã rà soát, sửa đổi và bổ sung nguyên tắc xây dựng chiến lược, nguồn lực dự trữ quốc gia, mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế - xã hội. Thực hiện phân quyền, phân cấp triệt để theo hướng giao Chính phủ quyết định danh mục hàng dự trữ quốc gia và các Bộ, ngành quy định chi tiết các mặt hàng dự trữ quốc gia để đảm bảo tính linh hoạt phù hợp với tình hình thực tế trong từng thời kỳ” – Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng bổ sung thêm.

Về thẩm quyền quyết định nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia, dự thảo luật đã phân quyền, phân cấp mạnh triệt để và giao cho Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ quản lý hàng dự trữ quốc gia quyết định nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia. Trên cơ sở đó giao Chính phủ quyết định chi tiết tình huống và các nội dung trình tự.

“Quy định về mua, bán hàng dự trữ quốc gia, dự thảo luật đã quy định theo hướng không quy định lại các quy định về pháp luật đấu thầu, đấu giá tài sản đã được quy định tại các văn bản pháp luật về đấu thầu, đấu giá. Quy định đối với phương thức mua, bán hàng dự trữ quốc gia trực tiếp rộng rãi mọi đối tượng, bán chỉ định. Mua, bán hàng dự trữ quốc gia do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý được thực hiện theo các quy định đặc thù trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh và giao Chính phủ quy định thẩm quyền, trình tự” – Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết.

Quang cảnh phiên thảo luận.

Về bảo quản hàng dự trữ quốc gia, dự thảo luật đã quy định bỏ yêu cầu hàng dự trữ quốc gia phải được cất giữ riêng, sửa đổi cụm từ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia thành quy định về bảo quản hàng dự trữ quốc gia, bảo đảm đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi khi tổ chức thực thi pháp luật.

Bên cạnh đó, Dự thảo luật đã bổ sung quy định về dự trữ chiến lược theo hướng chỉ quy định mang tính nguyên tắc về chính sách của nhà nước, yêu cầu về dự trữ chiến lược và dự trữ chiến lược trong điều tiết thị trường. Trên cơ sở đó giao Chính phủ quy định cụ thể trong từng thời kỳ để bảo đảm tính linh hoạt phù hợp với tình hình thực tế.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, dự thảo Luật đã lược bỏ 36/66 điều quy định tại Luật Dự trữ Quốc gia hiện hành. Về cải cách, đơn giản hóa thủ tục, cắt giảm thủ tục hành chính, dự thảo luật đã phân cấp, phân quyền mạnh mẽ triệt để và đơn giản hóa, cắt giảm tối đa các thủ tục, đồng thời không quy định thêm và đã cắt giảm 2 thủ tục hành chính.

Về phân cấp, phân quyền, dự thảo luật đã phân cấp, phân quyền mạnh mẽ triệt để cho các cơ quan, đơn vị: “Từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Chính phủ ban hành danh mục hàng dự trữ quốc gia, từ Thủ tướng Chính phủ cho Bộ, ngành quyết định nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia, chuyển nhiệm vụ của Bộ trưởng Bộ Tài chính cho các Bộ, ngành quản lý hàng dự trữ quốc gia quy định về bảo quản, định mức kinh tế kỹ thuật nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia” – Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận.

Về điều khoản thi hành, Bộ trưởng Bộ Tài chính đề xuất, để có đủ thời gian Chính phủ và các Bộ, ngành ban hành đủ các văn bản hướng dẫn theo quy định, đề nghị cho phép luật có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2026.

Đối với các nội dung quy định tại Khoản 2, Điều 2 và Chương 5 về dự trữ chiến lược có phạm vi ảnh hưởng, tác động lớn đến nhiều Bộ, ngành, địa phương và các thành phần kinh tế khi tham gia điều tiết thị trường cần có thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động. Bộ trưởng đề nghị cho phép có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2027. Đồng thời đề xuất xây dựng hồ sơ Luật Dự trữ Quốc gia sửa đổi được thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn và bổ sung vào Chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa 15.

Các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp.

Bổ sung chính sách khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược

Trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi khẳng định, việc đề xuất tên gọi của dự thảo Luật là Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) là phù hợp với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục cụ thể hóa các nội dung, đặc biệt những vấn đề quan trọng như dự trữ chiến lược, xã hội hóa dự trữ quốc gia, điều tiết thị trường.

Về dự trữ chiến lược (Chương V), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Điều 2 Dự thảo Luật quy định mục tiêu của dự trữ quốc gia, thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng trong lĩnh vực này, bao gồm cả dự trữ chiến lược. Việc bổ sung Chương V về Dự trữ chiến lược (từ Điều 31 đến Điều 33) đã cụ thể hóa mục tiêu, tạo cơ sở pháp lý hình thành nguồn lực dự trữ chiến lược. Tuy nhiên, dự thảo Luật mới chỉ dừng ở quy định nguyên tắc, thiếu nội hàm chính sách cụ thể; chưa làm rõ phương thức, công cụ, cơ chế điều tiết thị trường. Việc giao Chính phủ quy định chi tiết chỉ nhằm bảo đảm quy định về quy trình, thủ tục, không thể thay thế cho quy định về chính sách. “Do đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, bổ sung quy định cụ thể trong Luật về: yêu cầu đối với dự trữ chiến lược; danh mục hàng dự trữ chiến lược; cơ chế thực hiện dự trữ chiến lược; bố trí ngân sách tách bạch với dự trữ truyền thống; đầu tư hiện đại hóa kho dự trữ và công nghệ bảo quản; cơ chế, chính sách đặc thù đối với đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác dự trữ…” - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi đề xuất.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật.

Về xã hội hóa dự trữ quốc gia, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá dự thảo Luật đã có bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần đa dạng hóa nguồn lực, nâng cao tính linh hoạt của dự trữ quốc gia và giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, các quy định của Dự thảo Luật còn mang tính nguyên tắc, chủ yếu nhấn mạnh “khuyến khích” và “tạo điều kiện” mà chưa có cơ chế ràng buộc cụ thể. Do đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị, cần nghiên cứu, bổ sung chính sách khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược như các chính sách ưu đãi về thuế, tài chính, tín dụng, cơ chế mua lại và luân phiên hàng dự trữ chiến lược…

Về chế độ, chính sách đối với người làm công tác dự trữ quốc gia (Điều 9), Khoản 2 Điều 9 dự thảo Luật quy định “Người làm công tác dự trữ quốc gia theo quy định tại điểm a, điểm b khoản 1 Điều này được hưởng phụ cấp thâm niên và tùy theo lĩnh vực, tính chất công việc, được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề theo quy định của Chính phủ”. Với nội dung này, đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng, Nghị quyết số 27- NQ/TW quy định “Bãi bỏ phụ cấp thâm niên nghề (trừ quân đội, công an, cơ yếu để bảo đảm tương quan tiền lương với cán bộ, công chức”. Do vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc không quy định nội dung này trong Luật. Có ý kiến đề nghị chỉnh lý “phụ cấp ưu đãi nghề” thành “phụ cấp theo nghề” và giao Chính phủ quy định chi tiết

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan và Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn tại phiên họp.

Về ngân sách nhà nước chi cho dự trữ quốc gia (Chương II), theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, các quy định về ngân sách nhà nước (NSNN) chi cho dự trữ quốc gia có nhiều điểm tiến bộ so với Luật Dự trữ quốc gia hiện hành, phù hợp với yêu cầu quản lý tài chính công và nâng cao hiệu quả hoạt động dự trữ quốc gia. Tuy nhiên, để đảm bảo mục tiêu, hiệu quả của dự trữ quốc gia và phù hợp với nguyên tắc xây dựng pháp luật theo Nghị quyết 66-NQ/TW, các quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2025, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo lưu ý một số vấn đề sau:

(1) Cân nhắc, bổ sung quy định phân định rõ nguồn chi cho dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược, đồng thời làm rõ nguyên tắc phân bổ, quản lý và hạch toán kế toán nguồn chi NSNN cho dự trữ quốc gia tại khoản 1 Điều 2 và dự trữ chiến lược tại khoản 2 Điều 2; đảm bảo tuân thủ nguyên tắc phân bổ NSNN theo mục tiêu, nhiệm vụ của Luật NSNN.

(2) Nghiên cứu, bổ sung nguyên tắc, cơ chế quản lý, hạch toán đối với nguồn thu từ việc sử dụng dự trữ chiến lược để kinh doanh với mục tiêu điều tiết thị trường. (3) Làm rõ sự cần thiết mở rộng phạm vi được phép chuyển nguồn chi dự trữ quốc gia tại khoản 4 Điều 12; sự phù hợp với quy định về chuyển nguồn của Luật NSNN năm 2025; trách nhiệm giải trình của các Bộ, ngành quản lý hàng dự trữ quốc gia khi thực hiện chuyển nguồn; thời hạn chuyển nguồn, trường hợp hết thời hạn chuyển nguồn mà vẫn chưa chi hết, hủy dự toán theo nguyên tắc của Luật NSNN để tránh thất thoát, lãng phí.

Các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp.

Về danh mục hàng dự trữ quốc gia (Điều 17), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết, có ý kiến cho rằng, danh mục hàng dự trữ quốc gia là nội dung quan trọng của Luật Dự trữ quốc gia. Do đó, đề nghị cần quy định danh mục nhóm các mặt hàng dự trữ ngay trong Luật và giao Chính phủ quy định chi tiết các hàng hóa theo nhóm hàng hóa đã được quy định tại Luật.

Để bảo đảm thống nhất với sự cần thiết ban hành Luật, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật; cân nhắc, điều chỉnh thời điểm có hiệu lực thi hành chậm nhất là 01/7/2026, bao gồm cả các quy định thể chế hóa các chủ trương của Đảng và quy định của Luật này về dự trữ chiến lược, điều tiết thị trường.

Xây dựng Luật đảm bảo thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và chỉ đạo của Tổng Bí thư về Dự trữ Quốc gia

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ quan thẩm tra, nhấn mạnh tiếp tục rà soát đảm bảo thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và chỉ đạo của Tổng Bí thư về Dự trữ Quốc gia, đặc biệt là thể chế hóa đầy đủ, cụ thể chủ trương dự trữ quốc gia không chỉ phục vụ mục tiêu cứu trợ trong tình huống khẩn cấp mà thực sự trở thành Dự trữ chiến lược, là công cụ phục vụ điều tiết thị trường để đảm bảo nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật của thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa và là một trong những trụ cột quan trọng của an ninh quốc gia, an ninh kinh tế, phát triển bền vững.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ rà soát đảm bảo quy định của luật tuân thủ Hiến pháp, đồng bộ với các luật, nhất là các luật sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10, trong đó lưu ý các nội dung liên quan đến Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Tình trạng khẩn cấp, Luật Đấu thầu, Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật.

Bên cạnh đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát để đảm bảo sửa đổi luật giải quyết được các khó khăn, vướng mắc hiện nay, thay đổi căn bản tư duy về Dự trữ Quốc gia theo chủ trương của Đảng, phù hợp với mục tiêu phát triển trong tình hình mới, đặc biệt là các vấn đề về Dự trữ chiến lược, xã hội hóa Dự trữ Quốc gia và dự trữ để điều tiết thị trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận nội dung thảo luận.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, quy định của dự án Luật cần thực hiện đúng quan điểm tại Nghị quyết 27 và thực hiện nghiêm quy định 108 về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Lưu ý rà soát các quy định về thẩm quyền đối với Kế hoạch Dự trữ Quốc gia, quyết định xuất, nhập xuất hàng Dự trữ Quốc gia để đảm bảo đúng chủ trương này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị rà soát hoàn thiện thêm phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng để đảm bảo bao quát mục tiêu sửa luật, thống nhất trong dự thảo luật. Cơ quan soạn thảo rà soát lại khái niệm, giải thích từ ngữ, bổ sung quy định nội hàm, chính sách cụ thể về phương thức, công cụ, cơ chế điều tiết thị trường trong Dự trữ chiến lược. Một số quy định về phân định rõ nguồn chi cho Dự trữ Quốc gia và Dự trữ chiến lược; bổ sung quy định về chính sách để huy động được sự tham gia của tổ chức, doanh nghiệp đối với Dự trữ chiến lược cũng cần được làm rõ. Cùng với đó, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh hoàn thiện bổ sung quy định về Dự trữ chiến lược, danh mục Dự trữ chiến lược, cơ chế mua bổ sung, mua bù, quản lý xuất nhập xuất hàng Dự trữ chiến lược, đầu tư hiện đại hóa kho dự trữ và công nghệ bảo quản đã được Uỷ ban Kinh tế và Tài chính nêu trong báo cáo thẩm tra.

Ngoài ra, dự luật cần nghiên cứu bổ sung các quy định để huy động được các tổ chức, doanh nghiệp tham gia Dự trữ chiến lược, trong đó cần thiết có quy định phù hợp về chính sách ưu đãi, cơ chế mua lại, luân phiên hàng dự trữ, quy định rõ hơn về chính sách đất đai với doanh nghiệp Nhà nước thuê bảo quản hàng Dự trữ Quốc gia. Đồng thời nghiên cứu cân nhắc việc quy định phụ cấp thâm niên nghề, đảm bảo phù hợp với chủ trương của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 27.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương và các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp.

Một trong những vấn đề được quan tâm là hoàn thiện các quy định trong luật để đảm bảo nguồn thực hiện mục tiêu khi sửa đổi luật, hình thành quỹ Dự trữ Quốc gia trên cơ sở đảm bảo an ninh tài chính quốc gia, các cân đối lớn của nền kinh tế, phù hợp với chủ trương của Đảng, thống nhất với các quy định của Luật Ngân sách Nhà nước và pháp luật có liên quan, đồng thời tạo hành lang pháp lý để quản lý chặt chẽ, hiệu quả Dự trữ Quốc gia. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, Bộ Tài chính cần lưu ý quy định áp dụng luật, điều khoản thi hành đảm bảo khả thi, không vướng mắc khi áp dụng. Nghiên cứu quy định hiệu lực thi hành sớm hơn để đảm bảo giải quyết kịp thời các yêu cầu cấp bách đặt ra khi sửa luật, tương xứng với đề xuất ban hành luật theo trình tự, thủ tục rút gọn.